Dzieci bardziej niż inni potrzebują mieć zupełną pewność, że są kochane przez tych, którzy mówią, że je kochają. (Quoist Michel)
Ośrodki specjalne dla edukacji i wychowania oraz ośrodki specjalne wychowawcze mają za zadanie opiekować się i kształtować dzieci i młodzież, zwłaszcza tych z niepełnosprawnościami. Istnieje możliwość przyjęcia do tych ośrodków także dzieci i młodzieży narażonych na ryzyko społeczne. Główną jednostką organizacyjną w pracy z wychowankami jest grupa wychowawcza.
W polskim systemie edukacyjnym istnieją specjalne ośrodki dla dzieci i młodzieży. Istotne przepisy regulujące funkcjonowanie tych placówek zawarte są w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 2 listopada 2015 roku. Dokument ten określa rodzaje placówek publicznych, warunki pobytu dzieci i młodzieży w tych miejscach oraz opłaty, jakie rodzice ponoszą za pobyt swoich dzieci w tych placówkach. Rozporządzenie to powstało na podstawie przepisów prawa oświatowego.
Jeśli skupimy się na specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, zgodnie z paragrafem 32 rozporządzenia, takie placówki prowadzone są dla dzieci i młodzieży:
- Z problemami słuchu, w tym niesłyszącymi lub słabosłyszącymi.
- Z deficytami wzroku, w tym niewidomymi lub słabowidzącymi.
- Z ograniczeniami ruchowymi, włączając w to przypadki z afazją.
- Z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, takimi jak zespół Aspergera.
- Z różnymi, współwystępującymi niepełnosprawnościami.
- Z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym.
Rozporządzenie przewiduje także, że specjalne ośrodki wychowawcze są przeznaczone dla dzieci i młodzieży narażonych na ryzyko niedostosowania społecznego. Według paragrafu 33 ustęp 1, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze przyjmują dzieci i młodzież, które:
- Potrzebują specjalnych działań wychowawczych, wsparcia psychologiczno-pedagogicznego i zajęć rehabilitacyjnych.
- Posiadają orzeczenie o konieczności edukacji specjalnej ze względu na niepełnosprawność, o której mówi paragraf 32, i ze względu na tę niepełnosprawność nie mogą uczęszczać do szkoły w swoim miejscu zamieszkania.
Przebywanie ucznia w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym może trwać aż do zakończenia nauki w szkole wchodzącej w skład ośrodka lub w innej szkole, o której mówi paragraf 35 ustęp 4, jednak nie dłużej niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym wychowanek kończy 24 lata życia.